يكم: تحوّلات روحي رواني كه در افراد و جوامع انساني پديد مي آيد، سه بخش مهم دارد:
1. افزايش دانش و آگاهي؛
2. گسترش قلمرو آزادي و اختيار و قدرت انتخاب انساني؛
3. تقويت عواطف و عشق ملكوتي.
ماه رمضان، ماه “آگاهي” بيشتر از حقايق هستي است و اين هدف در سايه تلاوت قرآن و تدبّر در آن به دست مي آيد. ماه رمضان ماه تقويت اراده و “آزادي” از زنجيرهاي دروني است و اين آرمان مقدس در پرتو روزه دست يافتني است.
ماه رمضان، فرصتي براي دعا و نيايش و شب زنده داري است كه “عشق ملكوتي” و انس با محبوب جاودانه را پديد مي آورد و شهد مناجات و نيايش را در كام انسان مي ريزد.

دوم: انسان در زندگي با آفات فراواني مواجه است، از جمله:
1. عادت پرستي؛
2. غريزه سالاري؛
3. غفلت زدگي؛
4. تنبلي و تن پروري؛
5. عادت به تبعيض در زندگي اجتماعي.
در پرتو خورشيد درخشان ماه رمضان، سلطه عادتها و غريزه ها بر زندگي انسان كاهش مي ياد، غفلتها زدوده مي شود، به دليل هماهنگي با جمع، موانع خودسازي كاهش مي يابد، اخوت ديني و روح برادري و همدردي با نيازمندان تقويت مي گردد، تلاوت قرآن، تقوا و تهجّد، زمينه تعالي و بازگشت به فطرت الهي و زندگي عالي انساني را فراهم مي سازد.
سوم: واژه “صوم” به معناي روزه و مشتقات آن در قرآن كريم سيزده بار به كار رفته است. وجوب روزه، روزه مسافر، نذر روزه، روزه بدل قرباني، روزه كفاره ايام ماه رمضان، روزه كفاره قسم، روزه كفاره ظهار، ارزش مردان و زنان روزه دار، و… مباحثي است كه پيرامون روزه در آيات مختلف قرآن مجيد مطرح شده است. علاوه بر موارد فوق يك بار هم نام ماه رمضان در قرآن كريم آمده است كه در آن نزول قرآن، هدايتگري آن براي مردم و روشنگري آن نسبت به جريان حق و باطل گوشزد گرديده است.
شب قدر به عنوان بخشي از ماه رمضان و ارزشمندترين فرصت براي بشريت، در سوره قدر و آيه دوم سوره دخان يادآوري شده است و از آن به عنوان شبي مبارك ياد شده است. شبي كه در آن هر امر حكيمانه تدبير و تفكيك مي شود و شبي كه از هزار ماه برتر است.
شبي كه بشريت، حتي شخص پيامبر اعظم بدون تعليم الهي نمي داند چگونه شبي است! شبي كه فرشتگان و روح با اذن پروردگارشان بر انسان كامل نازل مي شوند. و آن شب تا طلوع فجر، شب سلام و سلامتي است.
در نهج البلاغه، واژه صوم يك بار، واژه صيام 7 بار، واژه صيامه 2 بار، و واژه صائم نيز 2 بار به كار رفته است، و روزه ماه رمضان به عنوان سپري در برابر عذاب الهي(1)، زكات بدن،(2) و ابزاري براي آزمودن اخلاص(3) خلق تلقي شده است.

………………………………..

1) نهج البلاغه، خطبه 110.
2) همان، حكمت 136.
3) همان، حكمت 252.

ادامه دارد…